Dikkedarmkanker behandeling (sigmoïdresectie maligne)

In overleg met uw behandelend arts is besloten dat u een darmoperatie zult ondergaan. Hieronder leest u meer over de voorbereiding op de operatie, de operatie zelf, de opname en de nazorg. De informatie is bedoeld voor u en uw naasten, als aanvulling op het gesprek met uw verpleegkundig specialist en chirurg.

Doel operatie

Het doel van de operatie is het verwijderen van de tumor in uw darm. Tijdens de operatie worden de tumor en het omliggende weefsel en de omliggende lymfeklieren verwijderd.

Kijkoperatie of open operatie

De chirurg doet wanneer mogelijk kijkoperatie (laparoscopie). Dan worden via kleine gaatjes in de buik instrumenten en een camera ingebracht. De chirurg ziet de camerabeelden in de operatiekamer heel groot op verschillende schermen. De voordelen van een kijkoperatie zijn:

• minder bloedverlies tijdens de operatie
• minder pijn na de operatie
• minder kans op problemen na de operatie, zoals een wondinfectie, longontsteking en zwakte van de buikwand
• sneller herstel na de operatie

Een kijkoperatie is niet geschikt bij:

• ernstig overgewicht
• eerdere operaties in de buik als hierdoor ernstige en uitgebreide verklevingen zijn gevormd

Soms besluit de chirurg tijdens de kijkoperatie om toch een open operatie te doen. Bij een open operatie wordt een grotere snee in de buik gemaakt. Een reden hiervoor kan zijn dat er te veel verklevingen in de buik zitten.

Complicaties

Geen enkele operatie is zonder risico. Ook na deze operatie kunnen zich complicaties (problemen) voordoen. Bijvoorbeeld trombose, een longontsteking, een infectie of een nabloeding. Een complicatie die bij ongeveer 5% van de patiënten voorkomt, is een naadlekkage. Deze ontstaat als de naad gaat lekken. Dit is de plaats waar de uiteinden van de darm aan elkaar gehecht zijn. Deze lekkage kan een ontsteking van het buikvlies veroorzaken. U krijgt dan klachten als buikpijn, een bolle en gespannen buik, misselijkheid, braken, koorts en ernstig ziek zijn. Wanneer nodig wordt u opnieuw geopereerd. Dit betekent meestal dat u tijdelijk een stoma krijgt. U hebt zelf geen invloed op het ontstaan van een naadlekkage.

De dag van de behandeling

Voorbereiding

Voordat u in Adrz wordt opgenomen voor behandeling of onderzoek, krijgt u een afspraak voor een bezoek aan het Opnameplein. Tijdens dit bezoek wordt u in maximaal anderhalf uur onderzocht en goed voorbereid op uw opname. Dit bezoek wordt ook wel preoperatieve screening (POS) genoemd.

• Anesthesiespreekuur: voor de operatie maakt u kennis met de anesthesioloog (of anesthesieverpleegkundige). Dit is de arts die zich heeft gespecialiseerd op de verschillende vormen van anesthesie (gevoelloosheid/verdoving), pijnbestrijding en intensieve zorg rondom de operatie. De anesthesioloog is op de hoogte van uw aandoening. Hij of zij stelt u vragen over uw gezondheid, welke medicijnen u gebruikt en of u allergisch bent voor bepaalde medicijnen. Zo krijgt de anesthesioloog een indruk van uw gezondheid en welke vorm van verdoving het meest geschikt is voor u. Voordat u bij de anesthesioloog verschijnt, vult u de ‘Vragenlijst Preoperatief Onderzoek’ in. Deze vragenlijst ontvangt u op de polikliniek.
• Apotheek Service Punt: de medewerker van het Apotheek Service Punt (ASP) neemt uw medicijngebruik met u door en legt dit vast. Het is belangrijk dat u in het gesprek alle geneesmiddelen meldt die u gebruikt. Neem daarom een actueel medicatieoverzicht mee naar dit gesprek, ook van de middelen die u bij uw drogist of apotheek koopt zonder recept. De apothekersassistent vraagt bij uw apotheek ook een overzicht op van uw medicijnen. Tijdens uw ziekenhuisopname is de ziekenhuisapotheker verantwoordelijk voor de middelen die u gebruikt en om te zorgen dat uw behandelend arts precies weet wat u gebruikt. Uw behandelend arts beslist met welke geneesmiddelen u moet doorgaan, of dat het beter is dat een geneesmiddel wordt aangepast, vervangen of gestopt voor uw opname. Mocht u niet akkoord gaan met het opvragen van het geneesmiddelen overzicht bij uw ‘eigen’ apotheek, dan kunt u dit kenbaar maken bij uw eigen apotheek.
• Doktersassistente: de doktersassistente neemt met u de vragenlijst door en neemt de controles bij u af. Indien nodig wordt ook een ECG (hartfilmpje) bij u gemaakt.
• Operatieplanning: de opnameplanner plant samen met u een afspraak voor de operatie. Het kan voorkomen dat dit niet direct ingepland kan worden, u krijgt dan een afspraak thuisgestuurd. Ook krijgt u van de opnameplanner een overzicht (resume) mee, waarin de gemaakte afspraken bevestigd worden.
• Intakeverpleegkundige: de meeste patiënten die een geplande ingreep of behandeling moeten ondergaan, komen bij de intakeverpleegkundige. Zij neemt een verpleegkundig anamnesegesprek af. Dit is een vraaggesprek om informatie van u te krijgen die relevant is voor de ingreep en zorg die u krijgt. Daarnaast geeft zij uitleg over wat er voor en na de ingreep gebeurd. Hiermee bent u goed geïnformeerd over de ingreep en weet u wat u te wachten staat. De intakeverpleegkundige vraagt u ook om naam en telefoonnummer van uw contactpersoon. U kunt maximaal 2 contactpersonen opgeven.
• Als u 70 jaar of ouder bent wordt u afhankelijk van uw gezondheid en conditie verwezen voor een onderzoek op de polikliniek Geriatrie. Dit doen we omdat er dan aanwijzingen zijn dat u meer gezondheidsproblemen kunt hebben of medicijnen gebruikt die van invloed zijn op het herstel na de operatie. De geriater of de verpleegkundig specialist geriatrie brengt dit in kaart en geeft wanneer nodig advies.

Leefstijl voor de operatie

Voeding en beweging
Wanneer u een operatie moet ondergaan voor de behandeling van darmkanker, is het belangrijk dat u in een zo goed mogelijke conditie bent. Dat zorgt ervoor dat u de behandelingen beter aankunt. Ook verkleint het de kans op problemen na de operatie. Voor een goede lichamelijke conditie zijn voeding en beweging heel belangrijk. Bij mensen die ziek zijn, verandert de stofwisseling. Hierdoor wordt niet alleen vetweefsel, maar ook spier- en orgaan weefsel verbruikt. Dit effect is nog sterker na een operatie of behandeling met chemotherapie. Wanneer er sprake is van gewichtsverlies, komt dit voor een belangrijk deel door verlies aan spiermassa. Hierdoor neemt de lichamelijke conditie af en is het herstel bij ziekte en behandelingen langzamer. Het is daarom verstandig om zo gezond en gevarieerd mogelijk te eten.

Screening en doorverwijzing fysiotherapeut
Als u ouder dan zeventig bent, beoordeelt de verpleegkundig specialist of u in aanmerking komt voor verdere screening van uw gezondheid. Het is ook mogelijk dat u wordt doorverwezen naar de fysiotherapeut om uw conditie voor de operatie te verbeteren. Dit wordt met u besproken tijdens het polibezoek.

Stoppen met roken
Roken verhoogt de kans op problemen na de operatie. Denk aan wondinfecties, een longontsteking en misselijkheid. Door te stoppen met roken, verkleint u de kans op deze problemen. Het is belangrijk dat u twee tot vier weken voor de operatie stopt met roken. Hoe eerder u voor de operatie u stopt, hoe beter het is voor uw herstel. Stoppen met roken heeft ook op lange termijn veel voordelen. Stoppen met roken is niet makkelijk. U kunt hier daarom hulp bij krijgen. Uw (huis)arts en verpleegkundig specialist kan u hier meer over vertellen.

Stoppen met alcohol
Regelmatig alcoholgebruik voor een operatie verhoogt de kans op bloedingen tijdens en na de operatie. Ook heeft u meer kans op problemen aan hart en longen, plotselinge verwardheid (delier) en een slechtere wondgenezing. Het is belangrijk dat u twee tot vier weken voor de operatie stopt met alcohol drinken. Hoe eerder u voor de operatie u stopt, hoe beter het is. Stoppen met alcohol drinken is niet altijd makkelijk. U kunt hier daarom hulp bij krijgen. Uw (huis)arts en verpleegkundig specialist kunnen u hier meer over vertellen.

Laxeren met klysma’s

U heeft een recept voor twee klysma’s gekregen. Deze kunt u ophalen bij uw apotheek. U gebruikt de klysma’s op de volgende momenten:

• Op de dag voor de operatie, om 19.00 uur in de avond.
• Op de dag van de operatie, één uur voordat u naar het ziekenhuis komt.

U gebruikt de klysma’s als volgt:

• Vet het uiteinde van het klysma in met vaseline of wat van de vloeistof uit het klysma zelf. Zo maakt u het inbrengen makkelijker.
• U kunt het beste op uw linkerzijde gaan liggen en dan het klysma inbrengen in de anus.
• U knijpt de vloeistof helemaal uit het klysma.
• U trekt het flesje ingeknepen terug uit de anus – anders loopt de vloeistof weer terug het flesje in.

Immunonutritie

Om uw afweersysteem voor de operatie te versterken, krijgt u van ons speciale voeding voorgeschreven (immunonutritie). Deze voeding wordt bij u thuis bezorgd. U mag verder gewoon blijven eten zoals u gewend bent.

Gebruiksaanwijzing immunonutritie
U start zes dagen voor de operatie met de immunonutritie. U blijft deze voeding gebruiken tot en met de dag voor de operatie.

Los drie keer per dag één zakje op in 250 ml water. Als u wilt, kunt u de vloeistof met een staafmixer wat fijner maken. Zo kunt u deze makkelijker drinken. U drinkt de immunonutritie tussen:

• 00-11.00 uur
• 00-16.00 uur
• 00-21.00 uur

Bent u diabetespatiënt? Dan adviseren we u om de immunonutritie bij de maaltijd in te nemen.

Overgebleven zakjes afgeven
Heeft u na de operatie nog zakjes over, dan is het niet de bedoeling dat u deze nog neemt. U kunt de zakjes afgeven bij uw verpleegkundig specialist.

Lastmeter

De diagnose darmkanker kan veel emotie en ongerustheid oproepen. De lastmeter is een vragenlijst om u hierbij goed te kunnen helpen. Wit u de vragenlijst voor het voorlichtingsgesprek invullen via Mijn Adrz? Een andere mogelijkheid is om de vragenlijst achteraan in deze folder in te vullen en mee te nemen naar het gesprek. Op basis van wat u heeft ingevuld, kunnen we u eventueel doorverwijzen naar een psycholoog of andere hulpverlener.

Uw hoofdbehandelaar

Tijdens uw opname in het ziekenhuis is één arts uw hoofdbehandelaar: de chirurg die u gaat opereren. Uw hoofdbehandelaar is eindverantwoordelijk voor hoe uw behandeling wordt uitgevoerd. Dit betekent niet dat deze chirurg na de operatie ook al uw controles doet. Deze controles kunnen namelijk ook worden gedaan door een andere chirurg of een assistent van de chirurg (physician assistant, verpleegkundig specialist of zaalarts). Zij lichten uw hoofdbehandelaar in bij problemen na uw operatie. Uw hoofdbehandelaar kijkt dan wat er verder moet gebeuren. In vakantieperiodes kan het voorkomen dat een andere chirurg het hoofdbehandelaarschap overneemt tijdens uw opname.

Hieronder ziet u de vijf chirurgen die gespecialiseerd zijn in uw operatie (foto’s). Het is mogelijk dat u door een andere chirurg wordt geopereerd dan door de chirurg die u heeft gesproken tijdens uw afspraak op de polikliniek.

• J. Jansen
• W. de Ruijter
• R. de Vos
• H. Nijhof
• Y. Sze

Wetenschappelijke onderzoeken darmkanker

Wij doen mee aan verschillende wetenschappelijke onderzoeken naar darmkanker. Op de website van de Rijksoverheid staat goed uitgelegd waarom meedoen aan wetenschappelijk onderzoek belangrijk is. Tijdens het voorlichtingsgesprek bespreken we met u voor welke onderzoeken u in aanmerking komt.

PLCRC -onderzoek

We willen graag beter weten welke patiënten voordeel hebben bij bepaalde behandelingen tegen darmkanker. Zo kunnen we onze behandelingen verder verbeteren. Het PLCRC-onderzoek is een landelijk onderzoek dat is opgezet om dit uit te zoeken. De onderzoekers verzamelen informatie van zo veel mogelijk patiënten met dikkedarmkanker. Hiermee hopen ze beter te begrijpen welke zaken van invloed zijn op het succes van de behandeling en op de kwaliteit van leven. Op Plcrc.nl vindt u meer informatie over het onderzoek.

Dit moet u doen voor deelname aan het PLCRC-onderzoek:

• U tekent toestemmingsformulieren. U kunt hierbij tekenen voor verschillende onderdelen.
• U krijgt per e-mail of per post een vragenlijst toegestuurd.

MEDOCC-onderzoek

Na het PLCRC-onderzoek kunt u ook gevraagd worden om mee te doen aan andere onderzoeken, zoals het MEDOCC-onderzoek. In dit onderzoek wordt landelijk bekeken of ctDNA in het bloed een goede voorspeller is voor de terugkeer van darmkanker. We bekijken daarom voor en na de operatie de aanwezigheid van ctDNA in het bloed. Met de uitkomsten van dit onderzoek hopen we nog beter te kunnen adviseren over aanvullende chemotherapie na de operatie.

Dit betekent deelname aan het MEDOCC-onderzoek:

• In Adrz Goes nemen we voorafgaand aan de operatie bloed bij u af. Dit kunnen we meestal doen samen met ander bloedonderzoek.
• Twee tot twaalf weken na de operatie nemen we in Adrz Goes opnieuw bloed bij u af. Ook dit kunnen we meestal doen samen met ander bloedonderzoek.

Patiëntervaringsonderzoek

In Adrz vinden we goede kwaliteit van zorg heel belangrijk. Wij doen daarom regelmatig een patiëntervaringsonderzoek. De resultaten van dit anonieme onderzoek gebruiken we om de patiëntenzorg in Adrz verder te verbeteren. Wilt u meedoen aan dit onderzoek? Aan het einde van deze folder vindt u hier meer informatie over.

Opname volgens ERAS-protocol

De afkorting ERAS staat voor enhanced recovery after surgery. Dit betekent ‘versneld herstel na operatie’. ERAS is een kwaliteitsprogramma rond de operatie. Hierin zijn alle zaken die een positieve invloed hebben op herstel samengebracht. De belangrijkste items zijn:

• Zo goed mogelijk pijn bestrijden. We bestrijden daarbij niet alleen de pijn, maar maken ook de nadelige gevolgen van de pijnbestrijding op de maag- en darmwerking zo klein mogelijk.
• Zo kort mogelijk bedrust om verlies van spierkracht te beperken.
• Zo kort mogelijk voedselonthouding om gewichtsverlies tegen te gaan.
• Zo snel mogelijk weer eten om de darmen op gang te krijgen. Op de operatiedag krijgt u ’s avonds vla of yoghurt. De dag na de operatie krijgt u ‘s avonds brood. De tweede dag na de operatie krijgt u als het kan weer normaal eten. De chirurg beslist of dit voor u al mogelijk is.

Na de behandeling

Slangetjes
U kunt na de operatie een aantal slangetjes hebben:

• Een infuus voor vocht- en medicijntoediening.
• Een slangetje voor pijnbestrijding. U kunt zelf uw pijnstilling regelen met een medicijnpomp. Het is belangrijk om ook de voorgeschreven tabletten zoals paracetamol in te nemen.
• Een blaaskatheter (alleen wanneer nodig).
• Een drain in de buik om bloed en wondvocht af te voeren (alleen wanneer nodig).
• Een slangetje dat via uw neus overtollig maagsap weg laat lopen (alleen wanneer nodig).

De slangetjes worden verwijderd als uw situatie dat toelaat.

Opname Intensive Care
Het kan zijn dat u na de operatie wordt opgenomen op de Intensive Care (IC). Het is dan nodig om uw gezondheid extra goed in de gaten te houden.

Duur opname
U blijft na de operatie meestal 3-5 dagen in het ziekenhuis. U mag naar huis als:

• de darm normaal functioneert (u hoeft niet naar de wc te zijn geweest)
• u voldoende eten verdraagt
• de pijn goed onder controle is
• u goed kunt bewegen

Tijdens de opname bekijken we wanneer u naar huis kunt en of u nog hulp nodig heeft. De meeste patiënten kunnen na de opname gewoon naar huis.

Leefregels voor thuis
Als u na de operatie naar huis gaat, bent u als het goed is in een redelijke conditie. U voelt natuurlijk wel dat u bent geopereerd. Het is daarom belangrijk om goed naar uw lichaam te luisteren. Toch is het goed om te bewegen en zoveel mogelijk uw dagelijkse leefpatroon aan te houden.

De herstelperiode na een darmoperatie is drie tot zes maanden. Houd tijdens deze periode rekening met de volgende zaken:

• De eerste zes weken na ontslag uit het ziekenhuis mag u niet zwaar tillen. Beweging is heel goed, maar voorkom situaties die druk geven op de buik. Dus geen buikspieroefeningen, niet hard tegen de wind in fietsen, enzovoort.
• Eten kan in het begin moeizamer gaan dan u gewend was. Maar u mag eten wat u wilt en wat u aankunt.
• Het ontlastingspatroon is na deze operatie meestal vrij snel weer zoals u gewend was. Heeft u toch klachten? Dan kunt u deze bespreken met uw arts of verpleegkundig specialist. Met medicijnen of bekkenbodemfysiotherapie kunnen we kijken of we u kunnen helpen uw klachten te verbeteren.
• Er zijn verschillende programma’s om te herstellen na een operatie met of zonder nabehandeling. Dit kan bij de fysiotherapeut of in speciaal ontwikkelde revalidatieprogramma’s, zoals oncologische revalidatie. De verpleegkundig specialist kan u hierover informeren.

Weer aan het werk
Wanneer u weer kunt werken, hangt af van het soort werk dat u doet. Meestal kunt u na enkele weken weer beginnen. U kunt dit overleggen met uw behandelaar, maar de Arboarts beslist samen met u hoe en wanner u weer kunt gaan werken. Eventueel wordt u verwezen naar een bedrijfsarts consulent oncologie (BACO).

Contact bij klachten
Als u weer thuis bent, kunnen u onverwacht toch klachten krijgen. Neem contact met ons op bij de volgende klachten:

• koorts hoger dan 38,5 °C
• bloed bij de ontlasting
• toename van pijn
• misselijkheid en braken
• 2 dagen geen ontlasting
• Als u om een andere reden uw situatie niet vertrouwt

Onder het kopje ‘Bereikbaarheid’ ziet u wie u op welk moment kunt bereiken.

Weefselonderzoek na operatie

Tijdens de operatie verwijdert de arts de tumor en de bijbehorende lymfeklieren. Deze worden opgestuurd naar het pathologisch laboratorium. Hier wordt de tumor onderzocht en er wordt bekeken of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn. U krijgt de uitslag van het onderzoek te horen tijdens uw controle op het spreekuur van de chirurg. Blijft u langer in het ziekenhuis? Dan krijgt u uitslag in het ziekenhuis. Het duurt ongeveer een week tot de uitslagen bekend zijn.

Doorverwijzing oncoloog

Als tijdens de operatie in de lymfeklieren kankercellen zijn gevonden, dan kunt u aanvullend behandeld worden met chemotherapie. We verwijzen u hiervoor door naar de internist-oncoloog en verpleegkundig specialist. Zij bespreken met u welke behandeling het beste past bij uw situatie. U heeft een afspraak met de verpleegkundig specialist en een van de volgende artsen:

• H. van Halteren
• E. Janssens-van Vliet
• K. Hoeben

Controleperiode

Na de operatie en eventuele behandeling met chemotherapie controleren we u nog een periode op de poli Chirurgie. Dit noemen we de follow-up. Deze controleperiode duurt in ieder geval vijf jaar. De controles doen we eerst ongeveer vier keer per jaar. Later doen we deze één tot twee keer per jaar. Tijdens de controles doen we ook aanvullende onderzoeken. Denk aan bloedonderzoek en röntgenfoto’s.

Controleonderzoek dikke darm

Als het kijkonderzoek in de dikke darm (de colonoscopie) voor de operatie niet volledig was, herhalen we deze meestal na de operatie. 1 jaar na de operatie krijgt u weer een colonscopie. Op basis van de uitslag herhalen we dit onderzoek na 3-5 jaar.

Darmkanker en erfelijkheid

Darmkanker ontstaat in sommige gevallen op basis van erfelijkheid (5-10%). Uw verpleegkundig specialist bespreekt dit met u en verwijst u wanneer nodig door voor verder onderzoek naar de afdeling genetica van het Erasmus MC.

Lotgenotencontact

Sommige patiënten vinden het fijn om hun ervaringen te delen met andere patiënten. Patiëntenverenigingen kunnen hierbij helpen. Op Spks.nl leest u hier meer over. Ook leest u op deze website meer over darmkanker. Op de website van de Maag Lever Darm Stichting vindt u een darmkankerforum. Hier komt u in contact met lotgenoten en kunt u vragen stellen.

Belangrijke websites

Op de onderstaande websites leest u meer over (darm)kanker:

• kwf.nl
• kanker.nl
• kankerspoken.nl
• darmkanker.info

Bereikbaarheid

Vragenlijst lastermeter

Toestemmingsformulier patiëntervaringsonderzoek

In Adrz mogen patiënten erop rekenen dat zij goede zorg krijgen. Met het patiëntervaringsonderzoek kunnen wij deze zorg steeds verder verbeteren. Hieronder leest u meer over het patiëntervaringsonderzoek. Ook vragen wij u of u hieraan wilt deelnemen.

Kwaliteit zorg in beeld brengen

Het patiëntervaringsonderzoek helpt ons om te zien hoe onze patiënten de kwaliteit van onze ervaren. We vergelijken de uitkomsten van de onderzoeken met de uitkomsten van onderzoeken uit andere ziekenhuizen die soortgelijke onderzoeken uitvoeren. Zo kunnen we van elkaar leren en de kwaliteit van onze zorg steeds verbeteren.

Toestemming eenmalige deelname

Wij vragen u of u eenmalig wilt deelnemen aan het patiëntervaringsonderzoek. U mag dit zelf bepalen en uw beslissing heeft geen enkele invloed op uw behandeling in Adrz. Onafhankelijke meetbureau Mediquest voert het onderzoek uit voor Adrz. De onderzoeksgegevens worden vertrouwelijk behandeld: Adrz kan niet achterhalen welke antwoorden u heeft gegeven. Adrz slaat alleen op in uw patiëntdossier dat u toestemming heeft gegeven.

Invullen vragenlijst

Als u wilt deelnemen aan het onderzoek, dan krijgt u per e-mail een persoonlijke inlogcode. Hiermee kunt u thuis op uw computer een vragenlijst invullen en opsturen naar Mediquest. Mediquest stuurt de resultaten anoniem door naar het ziekenhuis.

Contact bij vragen

Heeft u naar aanleiding van dit toestemmingsformulier nog vragen? Stel ze gerust aan uw arts of verpleegkundig specialist.

Toestemming

Hierbij verklaart u de bovenstaande informatie te hebben gelezen en antwoord te hebben gekregen op uw vragen.

□ Door dit vakje aan te kruisen geeft u Adrz toestemming om uw persoons- en contactgegevens door te geven aan Mediquest. Ook mag Adrz de datum van uw ziekenhuisbezoek en de door u bezochte afdeling en/of het door u bezochte specialisme doorgeven aan Mediquest. Zo kan Mediquest u uitnodigen voor het patiëntervaringsonderzoek en het onderzoek uitvoeren.

Naam: ……..…………………………………………………………………

E-mailadres: …………………………………………………………………

Geboortedatum: …………………………………………………………

Handtekening: ……………………………………………………………

Contact

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen of ontstaan er na de behandeling onverhoopt problemen waarover u zich zorgen maakt, dan kunt u bellen naar de polikliniek Chirurgie via 088 125 42 37. Buiten werktijden kunt u bellen naar de Afspraakcentrale van Adrz via 088 125 00 00. Zij verbinden u door met de betreffende afdeling.

Wilt u een afspraak maken, annuleren of verzetten? Neem dan contact op met de Afspraakcentrale via 088 125 00 00 of via het contactformulier.