Nu de tijd verstrijkt, moet je van alles gaan regelen en beslissen. Van het inschrijven bij een kraamcentrum en het inrichten van de babykamer tot het bedenken van een naam voor de baby. Ook moet je bedenken hoe je je baby gaat voeden.
Begeleiding bij borstvoeding
Op de Kraamafdeling en in de thuissituatie wordt de begeleiding bij borstvoeding uitgevoerd volgens het regionaal borstvoedingsprotocol, resultaat van het Regionale Samenwerkingsverband Borstvoeding, en de vijf standaarden:
- Organisaties voor moeder- en kindzorg hebben beleid vastgelegd waarmee elk kind een optimale start kan maken. Bijzondere aandacht gaat hierbij naar voeding in de eerste twee levensjaren.
- Alle moeders krijgen hun baby direct na de geboorte in huidcontact bij zich. Het huidcontact duurt minimaal een uur.
- Ouders krijgen – ongeacht de voedingskeuze – uitleg over voeden op verzoek en de normale groei en ontwikkeling van hun kind.
- Vrouwen kunnen geïnformeerde beslissingen nemen met betrekking tot voeding.
- Ouders worden gesteund in het ontwikkelen van een hechte band met hun kind en het nemen van geïnformeerde beslissingen over de verzorging en behandeling van hun kind.
Achter de vijf standaarden zitten drie principes:
- Elk kind heeft recht op een optimale start in het leven.
- Ouders worden met respect behandeld met inachtneming van hun culturele achtergrond en ondersteund in hun eigen keuzes op grond van objectieve informatie, zodat zij hun kinderen optimaal kunnen voeden in de eerste levensjaren.
- Goede voedingsgewoontes en in het bijzonder het geven en krijgen van borstvoeding zorgen voor optimale van moeder en kind.
De borst
Een borst bestaat uit klierweefsel, bindweefsel en vetweefsel. Het klierweefsel zorgt voor de melkproductie. Vanuit deze klieren gaan melkgangetjes richting tepel. Als de baby goed aan je borst drinkt, hapt hij de tepel en een deel van het omringende tepelhof naar binnen en perst de melk door middel van kauwbewegingen uit de melkgangen.
Aanmaak melk
Door de geboorte van de placenta geeft het lichaam het signaal om met de productie van rijpe moedermelk te beginnen. Als de baby aan je tepel zuigt, of zelfs als je daar nog maar aan denkt, krijgen je hersenen een prikkel. De hersenen zorgen er vervolgens voor dat er twee soorten hormonen vrijkomen:
- Prolactine: zorgt dat de melkklieren in je borst melk gaan maken.
- Oxytocine: zorgt dat de melkklieren zich samentrekken zodat melk richting de tepel wordt gestuurd.
Dit proces duurt vaak slechts enkele seconden en wordt wel de toeschiet- of inschietreflex genoemd. Het gaat bij het toeschieten van de melk dus om een lichamelijke prikkel (het zuigen van de baby) en de invloed van psychische aspecten van de moeder. Zo kunnen stress, (over)vermoeidheid, verlegenheid en dergelijke de borstvoeding beïnvloeden. Zorg er dan ook altijd voor dat je voedt in een rustige omgeving en dat je in een ontspannen en comfortabele houding kunt zitten of liggen. Het is belangrijk dat je iemand hebt die je steunt en met wie je over je eventuele problemen kunt praten.
Verschil tussen borstvoeding en kunstvoeding
Borstvoeding is de meest geavanceerde voeding die er is. De samenstelling en de hoeveelheid passen zich aan de leeftijd van de baby aan. Borstvoeding is niet na te maken. Het is zo compleet dat de baby de eerste zes maanden van zijn leven geen andere voeding nodig heeft. Het geven van borstvoeding heeft een aantal positieve effecten voor het kind, de moeder en de samenleving.
Wist u dat…
- Moedermelk antistoffen tegen ziekten bevat en ook klachten verminderd tegen allergie?
- Moedermelk licht verteerbaar is en volledig wordt opgenomen door de darmen en daardoor is er minder vaak last van obstipatie/spugen?
- Moedermelk is altijd beschikbaar en de juiste temperatuur?
- Drinken aan de borst zorgt voor een goede kaakontwikkeling?
- Door de borstvoeding een baby meer lichaamscontact en aandacht krijgt van de moeder?
- Borstgevoede kinderen minder vaak ziek zijn en worden opgenomen in het ziekenhuis?
- Borstvoeding beschermt tegen overgewicht en bepaalde ziekten op latere leeftijd (bijvoorbeeld diabetes)?
- Moedermelk is goedkoper dan kunstvoeding?
- Het geven van borstvoeding zorgt voor minder bloedverlies na de bevalling?
- Borstvoedende moeders vaak zonder moeite na zes maanden weer op hun oude gewicht zijn?
- Borstvoeding de terugkeer van menstruatie kan vertragen?
- Langdurig borstvoeding geven werkt beschermend voor de moeder tegen het ontwikkelen van ziekten zoals borstkanker?
Voorbereiding
Informatie
Tijdens de zwangerschap kun je je op borstvoeding voorbereiden door het lezen van boeken en folders. Een overzichtslijst hiervan vindt je achter in deze brochure. Ook kunt je informatie vragen aan degene die je tijdens je zwangerschap begeleidt.
Tepels
Het ‘harden’ van de tepels draagt niet bij aan het welslagen van de borstvoeding. Als je vlakke of ingetrokken tepels hebt, kun je advies vragen aan je verloskundige of je laten informeren bij een van de borstvoedingsorganisaties.
Beha
Je kunt twee soorten beha’s dragen: een gewone of een voedingsbeha. Een voedingsbeha heeft een voorsluiting, zodat één borst tijdens het voeden bedekt blijft. Welke beha je ook besluit te kopen, zorg ervoor dat het de borsten goed steunt en dat de bh van katoen is.
Kompressen
Als je borsten gaan lekken kun je kompressen gebruiken. Je kunt hiervoor speciale zoogkompressen kopen, maar ook schone katoenen zakdoeken zijn goed bruikbaar om in je beha te dragen.
Het voeden
De eerste voeding: in het ziekenhuis streven we ernaar om de baby binnen een uur na de bevalling aan de borst te leggen. Het is wenselijk om dagelijks huid op huid contact te hebben met je kindje. Dit betekent dat de moeder haar blote baby op haar blote borst laat liggen. Dit houdt de baby warm, reguleert de hartslag, ademhaling, zuurstof verzadiging de bloedsuikerspiegel en de bloeddruk. Huid op huid contact werkt stress verlagend en bevorderd instinctief voedingsgedrag. Daarnaast zorgt het voor een hoger oxytocine gehalte bij de moeder. Dit stimuleert de melkproductie en heeft een positieve invloed op de duur van de borstvoeding en op de moeder-kind relatie.
Naar behoefte of op vaste tijden voeden
Je kunt op een soepele manier omgaan met het geven van de voeding. Er zijn twee manieren van voeden, hieronder staan deze uitgelegd.
- Op vaste tijden voeden: hierbij neem je een voedingsschema als richtlijn. De baby krijgt dan om de 3-4 uur een voeding aangeboden. Deze manier van voeden heeft als voordeel dat er meer regelmaat in je dagschema komt. Het nadeel is dat de baby soms wakker gemaakt moet worden voor een voeding of een tijdje huilt voor de voeding.
- On demand/op vraag voeden: op vraag voeden. Dit is de meest natuurlijke manier, waarbij je in gaat op de behoefte van je baby. Zodra je hongersignalen ziet, leg je je kindje aan de borst. Wat je veel ziet is dat de baby vaak een aantal keer kort achter elkaar aan de borst wil drinken en dan een langere tijd slapen (4-5 uur). En op vraag voeden kan er voor zorgen dat je minder last van stuwing hebt en de voeding sneller op gang komt. Na verloop van tijd, dit verschilt per kind, ontwikkelt een kindje een eigen voedingsschema.
De eerste dagen probeer je de baby 8-10 keer aan de borst te leggen, lukt dit niet probeer dan veel huid op huidcontact toe te passen. Denk niet bij te vaak aanleggen dat de voeding op is, na een uur is 75% weer aangemaakt. De eerste weken is het heel belangrijk dat je ook ‘s nachts een voeding geeft. De nachtvoedingen zijn nodig voor de melkproductie. Daarnaast is het prettig als je borsten ook ’s nachts worden leeggedronken.
Bewustzijnstoestanden en hongersignalen
Een baby hoeft niet wakker (rustig/alert) te zijn om hem te voeden. Ook inactieve/lichte slaap en in slaperige toestand kan hij aan de borst drinken. De voedingsreflexen worden minder sterk naarmate hij dieper slaapt.
Hoeveelheid voeding
In het begin kunt je het beste twee borsten per voeding geven, zodat de melkproductie sneller op gang komt. Als je baby niet zuigt maar sabbelt, haal hem/haar dan van de borst. De eerstvolgende voeding begin je met de borst die je het laatst gegeven hebt. De eerste 4 dagen drinkt de baby colostrum, daarna komt de eigenlijke borstvoeding op gang. Wanneer de borstvoeding goed op gang is, kan de baby zo lang aan een borst drinken totdat de hij/zij vanzelf loslaat, daarna kun je de andere borst aanbieden.
Sommige mensen zijn bang dat de baby de eerste dagen te weinig voeding binnenkrijgt. Een gezonde, op tijd geboren baby heeft over het algemeen geen extra voeding nodig. De hoeveelheid borstvoeding regelt zich van nature. Als de behoefte toeneemt, komt het lichaam van de moeder daaraan tegemoet door de productie van de moedermelk. Als de conditie van de moeder vermindert of er is sprake van negatieve emoties, dan kan het zijn dat de borstvoeding (tijdelijk) terugloopt. Gun jezelf op zulke momenten voldoende rust, drink voldoende en probeer uw emoties te uiten. Zorg goed voor jezelf.
Bijvoeden
Je baby moet een levendige indruk maken, de huid moet veerkrachtig zijn. Daarnaast heeft de baby, als de borstvoeding goed op gang is (na ongeveer 3 dagen) per dag 6 kletsnatte katoenen luiers, of 4-6 natte papieren luiers. Voldoet je baby niet aan deze kenmerken of huilt deze erg veel, leg de baby dan vaker aan. Daardoor komt de borstvoeding beter op gang. Huid-op-huidcontact is heel belangrijk om de borstvoeding te stimuleren.
Als er op indicatie wordt bij gevoed, wordt dit in het ziekenhuis meestal gegeven door middel van vingervoeding of een cupje. Niet met een speen, dit om tepel-/speenverwarring te voorkomen. Tepel-/speenverwarring kan ontstaan als de baby de borst en de fles krijgt. Daardoor kan hij een verkeerd drinkpatroon aan de borst ontwikkelen. Het is aan te raden om het gebruik van speen of fopspeen de eerste 5-6 weken zoveel mogelijk te vermijden. Regelmatig bijvoeden neemt de honger weg en belemmert het op gang komen van de melkproductie.
Ben jij, je partner of een van de ander kinderen allergisch voor bepaalde voedingstoffen, dan is het raadzaam om borstvoeding te geven. Is bijvoeding om medische reden noodzakelijk, voedt dan bij met hypoallergene voeding. Meldt dit aan je verpleegkundige.
Medische indicatie bijvoeden
Baby’s die borstvoeding krijgen, hebben in principe geen bijvoeding nodig. In bepaalde situaties kan het echter voorkomen dat de kinderarts een dringend advies geeft tot bijvoeden. We spreken dan van een medische indicatie. Wanneer dit van toepassing is dan wordt dit aan je uitgelegd.
- Baby’s met een te laag of te hoog geboortegewicht: er wordt in een schema gekeken of uw kind in aanmerking komt voor bijvoeding.
- Baby’s die te vroeg geboren zijn (onder de 37 weken).
- Baby’s die overtijd geboren zijn (boven de 42 weken).
- Baby’s die meer dan 10% zijn afgevallen van het geboortegewicht.
Voeding teruggeven
Sommige baby’s geven de eerste maanden na de voeding een beetje voeding terug. Als de baby goed aankomt en verder gezond is, hoef je je hierover geen zorgen te maken.
Bijvoeding/vaste voeding
De eerste 6 maanden heeft je kind alleen borstvoeding nodig, eerder bijvoeden wordt ontraden in verband met allergieën. Borstvoeding kun je na 6 maanden blijven geven zolang jij en je baby er plezier aan beleven, het is beter dan opvolgmelk.
Ontlasting
Bij borstvoeding heeft een baby over het algemeen vrij dunne, gele ontlasting. Daarnaast kan de ontlasting ook groen of bruin van kleur zijn. Mede afhankelijk van wat je eet, heeft de baby meerdere malen per dag een vieze luier, maar een week geen ontlasting komt ook weleens voor.
Regeldagen
Regeldagen zijn dagen waarop je baby niet tevreden is. De baby meldt zich vaker voor een voeding. Omdat de voedingsbehoefte van de baby groter is dan de productie van de moedermelk, kun je je baby die dagen wat vaker aanleggen (de productie neemt daardoor toe) en met een paar dagen is je baby weer tevreden. Deze dagen kunnen meerdere keren voorkomen, vaak na de tiende dag, na 6 weken en rond de 3 maanden.
Vitamines voor een baby met borstvoeding
Alle pasgeborenen in Nederland krijgen na de geboorte één microgram vitamine K toegediend. Baby’s die geheel of gedeeltelijk borstvoeding krijgen, krijgen vanaf de achtste levensdag tot en met de derde maand elke dag een onderhoudsdosering van 25 microgram vitamine K voorgeschreven. Als de baby 2 weken oud is, wordt gestart met het geven van vitamine D, dagelijks 5 microgram bij volledige borstvoeding.
Voeding van de moeder
Als je borstvoeding geeft, kun je eten en drinken naar behoefte. De voorkeur gaat daarbij uit naar een volwaardig en gevarieerd voedingspatroon. Je hoeft geen voedingsmiddelen te laten staan of extra te eten of te drinken, de kans dat je baby reageert op iets wat je eet is klein. Het is niet verstandig na de bevalling snel veel af te vallen.
De vetreserves zijn nodig voor het herstel van de bevalling en voor de melkproductie. Wil je daarna toch meer afvallen dan is twee tot drie kilo per maand een goede richtlijn.
Alcohol gebruik tijdens de borstvoeding
Als je alcohol gebruikt zit het vrij wel direct daarna ook in de moedermelk. Dit heeft een negatief effect op de gezondheid van je baby. Je moet daarom voorzichtig zijn met alcohol. Het duurt gemiddeld 2-3 uur voordat de alcohol van het ene glas uit je lichaam en dus uit je melk is verdwenen. Drink je 2 glazen dan duurt het 4-6 uur, 3 glazen 6-9 uur, enzovoorts. Het heeft geen zin om melk af te kolven om de alcohol sneller uit je borsten te halen, zolang alcohol in het bloed zit, komt het ook in de moedermelk.
Stuwing
Rond de derde dag kunnen je borsten erg gespannen en pijnlijk aanvoelen. Het op gang komen van de melkproductie gaat gepaard met extra toevoer van bloed en lymfevocht naar je borsten. De ergste stuwing is na enkele dagen voorbij. Als je borst erg gespannen is en je baby moeilijk aan hapt kan het helpen om voor de voeding even kort met de hand af te kolven of met een kolfapparaat. Als je baby goed en vaak aan de borst drinkt, verdwijnt het volle gevoel binnen 2-3 weken. Bij erg pijnlijke stuwing kun je koude of warmte tussen de voedingen toepassen en eventueel paracetamol.
Tepelkloven
Wanneer je baby niet goed aangelegd wordt, kunnen pijnlijke tepelkloven ontstaan. Er zijn tegenwoordig speciale crèmes ontwikkeld om tepelkloven te behandelen. Deze crème breng je heel dun aan en hoeft voor de voeding niet afgewassen te worden. Aanbevolen merken zijn Lansinoh of Purelan. Ook kun je kokosvet gebruiken (zonder toevoegingen). Bijvoorbeeld van het merk Royal Green. Heb je tepelproblemen, vraag dan advies aan je verpleegkundige, de kraamverzorgster of een contactpersoon van de Borstvoedingsvereniging.
Menstruatie
Zolang je borstvoeding geeft is de kans groot dat je niet ongesteld wordt. Vaak komt de menstruatie pas op gang nadat de nachtvoeding eraf is. Het uitblijven van de menstruatie wil niet zeggen dat je niet zwanger kunt worden. Besluit je om de pil te gaan gebruiken, overleg met je verloskundige, huisarts of gynaecoloog wat voor jou de beste keus is. Progesteron kan de melkproductie en de samenstelling van de moedermelk beïnvloeden waardoor de hoeveelheid moedermelk kan verminderen.
Handleiding borstvoeding
Hieronder vind je een praktische handleiding voor het geven van borstvoeding. Voor advies en hulp kun je altijd een beroep doen op een verpleegkundige. Er zijn in het ziekenhuis twee lactatiekundige werkzaam en twee borstvoedingscoaches. Zij hebben een opleiding gevolgd om ouders te adviseren en te begeleiden in moeilijke borstvoedingssituaties. De hulp van de lactatiekundige/borstvoedingscoach is soms wenselijk. Zij zijn bereikbaar via de Kraamafdeling of via kraamafdeling.lactatiekundigen@adrz.nl.
De borstverzorging
- Was voor het voeden je handen.
- Laat na het voeden de tepels aan de lucht drogen.
- Gebruik schone zoogkompressen.
- Zorg voor afwisseling in de voedingshouding van je baby.
- Draag zo nodig rond de stuwingsdagen dag en nacht een schone ondersteunende, nergens knellende beha en desgewenst langer.
- Controleer dagelijks de borsten op harde plekken, schijven of verdikkingen. Deze kunnen wijzen op dreigende borstontsteking.
Het aanleggen
- Prettige houding voor moeder en baby; eventueel met kussens (onder arm, of op schoot) en voetensteuntje.
- Je ondersteunt met de vingers de borst aan de onderkant: de duim rust op de bovenkant van de borst (niet op de tepelhof).
- Je biedt de tepel op neushoogte van de baby aan en wacht tot het mondje wijd open is.
- Je brengt de baby naar de borst: niet de borst naar de baby.
- De baby moet een voldoende groot deel van de tepelhof in de mond nemen (drie tot vier centimeter van de tepelhof). De tepel ligt hierbij gecentreerd over de onderkaak.
- De lippen zijn naar buiten gekruld en de tong komt onder de tepelhof.
- Zorg dat de neusgaten vrij zijn, zo nodig de heupjes van de baby meer naar u toe draaien.
- Bij ingetrokken tepels vraag extra hulp/advies.
- Een baby die niet goed is aangelegd, zal oppervlakkig zuigen, zonder diepe teugen te nemen. Soms is een klakkend smakgeluid te horen, of zullen de wangetjes naar binnen worden gezogen.
- Een baby die niet goed is aangelegd, veroorzaakt een pijnlijke tepel die na de voeding een ‘lippenstiftvorm’ heeft, plat aan de bovenkant.
Het afhalen
In principe laat je de baby drinken totdat hij/zij de tepel zelf loslaat. Wil je de baby toch tussentijds van de borst halen, hef dan eerst het vacuüm op, door een natgemaakte pink in de mondhoek van de baby te plaatsen.
Kolven
Als je geen borstvoeding kan of mag geven, kan kolven een (tijdelijke) oplossing zijn. Redenen om te kolven zijn bijvoorbeeld:
- scheiding van moeder en kind vanwege prematuriteit of ziekte
- verlichting van gespannen borsten ten gevolge van stuwing
- stimulans bij te weinig melkproductie
- verbetering van de vorm van de tepels, zodat je baby gemakkelijker houvast krijgt
- werk buitenshuis
Kinderafdeling
Als je baby op de Kinderafdeling ligt, is het niet altijd mogelijk om de borst te geven. Kolven is in dit geval dus een prima alternatief, zodat je baby toch kan profiteren van de vele voordelen die borstvoeding biedt.
Negatieve gevoelens kolven
Het kan zijn dat je in het begin helemaal niet zo positief tegenover het idee van kolven staat. Het is dan verstandig met een ander over je gevoelens te praten; dit heeft vaak een gunstige invloed.
Hoe vaak kolven
Wanneer je baby nog niet alle voedingen aan de borst kan/mag, kun je met kolven de voeding op gang brengen en houden. Om de moedermelkproductie op gang te brengen, is het belangrijk om kort en frequent te kolven. Zie uitleg bij het hoofdstukje kolven. Drinkt je baby gedeeltelijk aan de borst, kolf dan voor iedere ‘gemiste voeding’. Stel samen met je verpleegkundige een kolfschema op. Als de borstvoeding goed op gang is, kolf je in principe net zo vaak als je normaal gesproken zou voeden.
Het is verstandig om binnen 6 uur na de bevalling te starten met kolven, als de omstandigheden het niet toelaten om de baby aan te leggen. In het algemeen geldt dat het verstandiger is vaak en kort te kolven dan weinig en langdurig.
Manieren om te kolven
Kolven met de hand
Dit kunt je doen wanneer je geen kolfapparaat hebt, als je borsten gaan lekken of je last hebt van stuwing. Kolven met de hand is een eenvoudige en goedkope methode, het vergt meestal wel enige oefening en het kan even duren voordat de moedermelk begint te druppelen. Deze methode is minder geschikt wanneer langdurig afgekolfd moet worden. Kolven met de hand kan op veel manieren.
Kolven met de hand is een eenvoudige en goedkope methode, het vergt meestal wel enige oefening en het kan even duren voordat de moedermelk begint te druppelen. Een van de mogelijkheden is de volgende. Masseer de borst los en ontspan.
Na deze massage te hebben toegepast, kun je met het handkolven beginnen.
Je laat de borst in je hand rusten met de vingers eronder en de duim erop, ongeveer op de rand van de tepelhof. Je duwt de borst naar de ribben toe; een zware borst kun je eerst wat oplichten. Daarna knijpt je duim en vingers in een ritmische beweging samen zodat de borst wordt leeg gedrukt. Je maakt een rollende beweging met de duim en vingers. Daarna knijpt je duim en vingers in een ritmische beweging samen, zodat de borst wordt leeg gedrukt. Het kan even duren voor de voeding begint te druppelen of te lopen. Je verplaatst je hand regelmatig rond de borst (filmpje is te zien op Moedermelknetwerk.nl).
Kolven met een handkolf
Dit is makkelijk als je bijvoorbeeld een avondje uit gaat. Je kunt dan eventueel tussen de voedingen in een keer extra afkolven. Goede handkolven zijn verkrijgbaar bij de adressen achter in deze folder.
Kolven met een elektrische kolf
Dit is heel praktisch als je langdurig moet kolven, omdat je kindje niet zelf kan drinken of wanneer je weer aan het werk gaat. Huur zo nodig tijdig een kolf wanneer je naar huis mag, adressen vindt je achterin deze folder. De Symphony kolfapparaten zijn te huur voor een klein bedrag per dag. Bij het apparaat heb je een kolfset nodig, deze set moet je aanschaffen.
Als uw kindje op de Kinderafdeling ligt en niet in staat is om aan de borst te drinken, is het aan te raden te kolven in het bijzijn van uw kindje. Neem uw afkolfset mee naar de Kinderafdeling, daar is een kolfapparaat aanwezig.
Boekentips
Handboek Borstvoeding
Bestellen bij La Leche Leaque (Borstvoedingsvereniging LLL)
Borstvoeding geven
Adriene de Reede Dunselman
Uitgeverij De kern Fontein, ISBN 9032507583
De informatiemap van La Leche League (LLL) op de Kraamafdeling
Adressen
Borstvoedingsorganisatie LLL, Zeeland Zuid Beveland
Voor informatie en moeder/begeleidingsgroep LLL
0111 413 189
lll.info@zeelandnet.nl
Voedingscentrum
Postbus 85700
2508 CK Den Haag
070 306 88 88
Verhuur en verkoop van borstvoedingsartikelen
Medipoint thuiszorg winkels
- Klein Frankrijk 31
4461 ZN Goes
088 102 01 00 - Borrendamme 6
4301 VD Zierikzee
088 102 01 00 - Tazelaarstraat 1
4695 BP Sint Maartensdijk
088 102 01 00 - Thuiszorgwinkel Zeeland
Badhuisstraat 104
4381 LV Vlissingen
088 102 01 00 - Kraamcentrum DAT
Ook verhuur en verkoop borstvoedingsartikelen
(alleen voor klanten van DAT)
0118 441 940 - Provinciale Kraamzorg
(geen verhuur borstkolven)
Naereboutstraat 23
4461 GR Goes
0113 224 022 - Vegro Middelburg
(verhuur Medela kolfapparaten)
Kalfstraat 1
0900 288 77 66 - De Boezem
Vroonweg 3
3247 CG Dirksland
06 36 24 74 15
info@borstkolvenshopdeboezem.nl
Borstkolvenshopdeboezem.nl
Internetsites
Contact
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen of ontstaan er na de behandeling onverhoopt problemen waarover u zich zorgen maakt, dan kunt u bellen naar de Kraamafdeling via 088 125 43 11. Buiten werktijden kunt u bellen naar de Afspraakcentrale van Adrz via 088 125 00 00. Zij verbinden u door met de betreffende afdeling.
Wilt u een afspraak maken, annuleren of verzetten? Neem dan contact op met de Afspraakcentrale via 088 125 00 00 of via het contactformulier.