PEG-sonde verzorgen

Een goede verzorging van de PEG-sonde is belangrijk om de levensduur van de sonde te verlengen.

In de eerste week

Het is belangrijk dat de buikwand en de maagwand goed tegen elkaar gehouden worden, zodat er een stevige doorgang (fistel) gevormd kan worden. Daarom zit de uitwendige plaat (fixatieschijf) enigszins strak tegen de buikwand aan. De PEG-sonde moet zeven tot tien dagen zo blijven zitten.

Dagelijkse verzorging van de insteekopening

• Was eerst uw handen met water en zeep en droog uw handen goed af met een schone handdoek.
• Verwijder het splitgaas. Maak de fistelopening en de fixatieschijf schoon met een vochtig gemaakt gaas.
• Controleer de fistelopening op roodheid, gezwollen zijn en kleur van het wondvocht. Het is normaal dat er de eerste dagen wat wondvocht uit de fistelopening komt en dat de insteekopening gevoelig is.
• Droog hierna de huid, de fixatieschijf en de PEG-sonde goed af. Plaats tussen de fixatieschijf en de buikwand een schoon splitgaas.

Indien er veel vocht uit de fistelopening komt, maakt u de fistelopening per dag vaker schoon. Als er geen wondvocht meer uit de insteekopening van de PEG-sonde komt, mag u weer douchen. Dit duurt gemiddeld twee dagen en soms iets langer.

U mag pas na tien dagen weer zwemmen of een bad nemen.

Als de volgende problemen zich binnen tien dagen, na plaatsing van de PEG-sonde optreden, neem direct contact op. Zie bij kopje contact. De volgende problemen kunnen zijn; roodheid, gezwollen zijn van de fistelopening, als er pus uit de fistelopening komt,  bij toenemende buikpijn, koorts of als de lengte van de sonde plotseling is veranderd. Om de lengte van de PEG-sonde in de gaten te houden, kunt u net boven de fixatieschijf een streep zetten met een watervaste stift. Zo ziet u gelijk of de PEG-sonde nog goed zit.

Mondzorg

Als u weinig tot niets eet of drinkt, poets dan tweemaal daags uw tanden en spoel af en toe uw mond met water. Het kan zijn dat u een erg droge mond heeft. Er zijn middelen verkrijgbaar bij de apotheek om dit tegen te gaan.

Algemene PEG-zorg na de eerste week

Deze algemene PEG-zorg past u toe bij alle PEG-types, behalve bij de PEG-sonde met een ballon als interne fixatieschijf en losse voedingsslang.

Stap 1: reinigen van de PEG-sonde en de huid rondom de fistelopening

Let op: als u nog twee hechtingen naast de insteekopening heeft, mag u pas nadat de hechtingen verwijderd zijn, de onderstaande handelingen uitvoeren!

Voordat u de handelingen met de PEG-sonde doet, wast u eerst uw handen met water en zeep. Droog uw handen af met een schone handdoek. Het reinigen van de huid rondom de insteekopening kan ook onder de douche gedaan worden.

Ter controle moet de markeerstreep net boven de fixatieschijf zichtbaar zijn. Fixeer de PEG-sonde zo dat er geen knikken in komen. De fixatieschijf moet niet te strak op de huid zitten ,want dan kan er een drukplek ontstaan. Fixeer de PEG-sonde zo, dat er geen knikken in komen.

Bij veel transpireren of bij vocht uit de fistelopening kunt u een splitgaas tussen de fixatieplaat en de huid plaatsen. Gebruik zalven kortdurend en alleen op advies van een deskundige. Producten waarin polyvidon/jodium bevatten moeten vermeden, want deze kunnen de PEG-sonde beschadigen.

Met behulp van een wattenstaaf of tandenrager reinigt u een à twee keer per week de aansluitstukken van de PEG-sonde.

Stap 2: toedienen van medicatie door de PEG-sonde

• De medicijnen dienen goed opgelost te zijn in water.
• Dien de medicijnen apart van de sondevoeding toe.
• Spoel voor en na de medicijnengift de sonde goed door.

Stap 3: doorspuiten van de PEG-sonde tijdens, na toediening van sondevoeding en of medicatie

Instructies voor het doorspoelen van de PEG-sonde:

• Voor en na ieder portie sondevoeding of medicijn toediening; de PEG-sonde doorspoelen met 20 ml lauwwarm water.
• Voor en na elk medicijn; de PEG-sonde doorspoelen met 20 ml lauwwarm water.
• Bij continue toediening van voeding/ medicijn, spoelt u de PEG-sonde drie tot viermaal daags door met 20 ml lauwwarm water. Dit kan via de medicatietoedieningspoort van het voedingssysteem.
• Voor het doorspuiten van een PEG- button (Micky), zie info PEG-button.

Hoe kan ik zien welke PEG-sonde ik heb en hoe verzorg ik deze?

Er zijn verschillende types PEG-sonde. Het belangrijkste verschil is of de interne fixatieschijf een ballon is of uit een schijf bestaat. Bij een PEG-sonde met een ballon zit er een extra aansluiting op de PEG-sonde om de ballon op te kunnen blazen. Waar de PEG-sonde geplaatst is kan ook mede bepalend zijn voor de PEG-zorg.

1. PEG-sonde met een interne fixatieschijf
2. PEG-sonde met een ballon als interne fixatieschijf
3. PEG-sonde met een ballon als interne fixatieschijf (PEG-button/Mikcey) en losse voedingsslang
4. PEG-J-sonde.

Naast de algemene PEG-zorg, doet u alleen de speciale PEG-zorg, die past bij uw type PEG-sonde.

PEG-sonde met een interne fixatieschijf.

Deze PEG-sonde moet naast dompelen ook gedraaid worden om ervoor te zorgen dat de PEG-sonde niet vast groeit in de maagwand. Tijdens het dompelen draait u de PEG-sonde 180 graden links- en rechtsom. Nadat u de PEG-sonde gedompeld en gedraaid heeft, trekt u licht aan de PEG-sonde totdat u weerstand voelt en plaatst u de PEG-sonde weer terug in zijn fixatieschijf. Deze PEG-sonde hoeft pas vervangen te worden als hij sterk verouderd, stug of lek is.

Bevestigen van een nieuwe ENFIT-aansluiting(connector)

PEG-sonde met een ballon als interne fixatieschijf

Als de hechtingen zijn verwijderd, moet de PEG-sonde dagelijks gedompeld en gedraaid worden. Is dit PEG-type zonder hechtingen geplaats, start u gelijk éénmaal daags met draaien en dompelen. Tijdens het dompelen draait u de PEG-sonde 180 graden links- en rechtsom. Nadat u de PEG-sonde gedompeld en gedraaid heeft, trekt u licht aan de PEG-sonde totdat u weerstand voelt en plaatst u de PEG-sonde weer in zijn fixatieschijf.

Deze PEG-sonde moet tussen drie à zes maanden vervangen worden. De eerste keer gebeurt dit op de PEG-poli en daarna kan de PEG-sonde in de thuissituatie vervangen worden.  Zorg dat u altijd een reserve PEG-sonde in huis heeft. Deze is aan te vragen bij uw facilitair bedrijf (Eurosept). Doe wekelijks een balloncontrole. Zie paragraaf; balloncontrole bij PEG-sonde met ballon als interne fixatieschijf.

PEG-sonde met een ballon als intern fixatieschijf en losse voedingsslang (PEG-button/ Mickey)

Aansluiten van voedingsslang op de PEG-button

• Was vooraf uw handen met water en zeep en droog ze goed af met een schone handdoek.
• Om de voedingsslang aan de PEG-button te koppelen, moet het afsluitdopje geopend worden.
• Stop de witte connector van de losse voedingsslang in de opening van de PEG-button. Zorg dat de zwarte markering van de losse voedingsslang en de  PEG-button op elkaar zitten.
• Door de voedingsslang 90 graden met de klok mee te draaien, fixeert u de voedingsslang op de PEG-button. Zie onderstaande afbeeldingen voor de juiste werkwijze. U kunt nu de voeding of medicijnen toedienen. Voor het verwijderen van de losse voedingsslang; doe de bovenstaande handelingen in omgekeerde volgorde.

Let op: zet nooit een spuit direct op de opening van de PEG-button, dit kan het terugslagklepje beschadigen waardoor er voeding langs de opening van de PEG-button lekt.

• Spoel vooraf en na toediening van medicatie de PEG-button met 20 ml. lauwwarm water door.
• Spoel de losse voedingsslang, nadat hij los is gekoppeld van de PEG-button, nog een keer extra door met kraanwater.
• De losse voedingsslang wekelijks vervangen.
• Bewaar de voedingsslang op een droge koele plaats in een schoon afgesloten bak.

De balloncontrole bij een PEG-sonde met een ballon als interne fixatieschijf.

Doe wekelijks de balloncontrole.

• Was de handen met water en zeep en droog de handen goed af met een schone handdoek. Zorg dat alle spullen klaarliggen.
• Schuif de PEG-sonde met een vaste voedingsslang twee tot drie cm naar binnen. Bij een PEG- button: druk de sonde iets naar binnen. Zorg dat de button PEG tijdens de ballon controle ook naar binnen gedrukt blijft!
• Zet een spuit op het ballonventiel en zuig de inhoud op. Controleer of de hoeveelheid opgetrokken water overeenkomt met de hoeveelheid ml die op het ballonventiel staat. Spuit de juiste hoeveelheid vers kraanwater terug in de ballon. Vul de ballon nóóit met lucht.
• Wat als de inhoud minder is geworden? Controleer of het afsluitdopje van het ventiel niet lek is. Indien het afsluitdopje lek is, moet de PEG-sonde vervangen worden. Als dit niet het geval is, controleert u de volgende dag opnieuw de balloninhoud. Als de inhoud weer minder is, moet de PEG-sonde vervangen worden.

PEGJ- sonde

Problemen, oorzaken en oplossingen

De meest voorkomende problemen hebben we voor u op een rijtje gezet met daarbij de mogelijke oplossingen, die u zelf kan doen en wanneer u hulp in moet schakelen.

Een gezwollen, rode, geïrriteerde huid of drukplekken. Als de fixatieschijf te strak zit, kunt u hem iets losser maken. Maak de huid rondom de fistelopening een paar keer per dag schoon met water. Bij transpiratie of vochtafscheiding; plaats een splitgaasje tussen de fixatieplaat en de huid. Probeer de huid zo veel mogelijk aan de buitenlucht te drogen. Ga bijvoorbeeld een keer met ontblote buik in de zon zitten of thuis ’s avonds op de bank voor de tv. Gebruik in overleg met een deskundige eventueel kortdurend een dun laagje zinkzalf of Sudocreme rondom de fistelopening. Uw thuisorganisatie kan u hierin mogelijk adviseren of neem contact op. zie kopje contact.

Ontstaan van wild vlees (trosje of een bolletje weefsel rond de insteekopening) Sommige mensen hebben sneller een neiging tot vorming van wild vlees. Zorg dat de huid goed droog blijft en de fixatieschijf dicht tegen de buikwand aanzit, want vocht en maagsappen kunnen een rol spelen bij ontstaan van wild vlees.

Lekkage van voeding/vocht langs de sonde. Zit de PEG-sonde niet te los in de fixatieschijf? →Check of er niet teveel ruimte zit tussen de buik en de fixatieschijf. De ruimte tussen de fixatieschijf en de buik moet ter dikte van een euromunt zijn. Is de ballon bij een PEG-sonde met ballon voldoende gevuld?→ Controleer de balloninhoud. Is er teveel of te snel voeding gegeven →pas toedienen van de sondevoeding aan. Verkeerde houding tijdens toedienen voeding.→ Ga rechtop zitten tijdens voeding geven en tot een uur daarna. Staat de voedingsklem open of zitten er geen knikken in de sonde tijdens het toedienen van voeding. Bij PEG-sonde met paarse ENFIT-aansluiting → reinig deze nog een keer extra met behulp van een tandenrager/wattenstok. Neem contact op bij geen verbetering, te ruime de fistelopening of bij lekkage van de PEG-sonde zelf. Zie kopje contact.

Last van maagzuur of oprispingen tijdens toediening van sondevoeding. Kijk of rechtop zitten de klachten verminderd. Vermijdt lucht in de spuit. Als u ’s nachts sondevoeding gebruikt; zorg dat uw bovenlichaam hoger ligt dan de rest van uw lichaam.

Misselijk, braken, diarree. Is de voeding te veel of te koud geweest? Is de voeding te snel ingespoten of ingelopen? Heeft de voeding te lang “aangehangen” of  is de datum van houdbaarheid overschreden? Kan het een bijwerking van een medicijn zijn?

Bij braken en of diarree bestaat de kans dat u uitdroogt. Weinig plassen en donkergekleurde urine kunnen signalen zijn van uitdroging. Drink indien het lukt extra water in kleine porties of dien kleine porties vocht toe via de PEG-sonde. Eventueel kan Orisel gebruikt worden. Bij geen verbetering of twijfel; neem direct contact op met uw behandelend arts of anders zie bij het kopje contact.

PEG-sonde is verstopt 

Let op; oefen in ieder geval geen kracht uit op de PEG-sonde en gebruik geen kleinere spuit dan 10 ml. want dit kan schade aan de PEG-sonde geven. Gebruik ook geen voerdraad of scherp voorwerp.

• Spuit de PEG-sonde door met een 10 ml ENFIT-spuit gevuld met lucht.
• Bij geen resultaat spoelt u de sonde door met minimaal 10 ml lauwwarm water. Gebruik hierbij geen kracht. Pas de volgende handelingen enkel toe na overleg met de MDL-arts of MDL-verpleegkundige.
• Bij geen resultaat; breng 30 ml Natriumbicarbonaat 5% in en laat dit een aantal minuten oplossen. Blaas dit daarna met lucht door, dit mag eventueel herhaald worden. Check vooraf of Natriumbicarbonaat kan met de gegeven medicatie!
• Indien er geen resultaat optreedt, lost dan één bruistablet acetylcysteïne 600mg op in water. Dien dit toe in de PEG-sonde en spuit de sonde daarna door.
• Bij geen resultaat, neem contact op. Zie kopje; contact.

PEG-sonde komt verder uit de fistelopening of is eruit uitgevallen. Is dit binnen 4 weken na eerste PEG-plaatsing?  Neem direct contact op met de (dienstdoende) MDL-arts via 088 125 0000.  Doe dit ook bij buikpijn die verergert bij aanraken, bewegen of hoesten. Plaats in ieder geval de uitgevallen PEG-sonde of de reserve katheter niet zelf terug, want er bestaat de kans dat het fistelkanaal zich nog niet gevormd heeft. Stop met de sondevoeding. Is dit na 4 weken van de PEG-plaatsing. Plaats als het mogelijk is, de oude PEG-sonde of de reserve katheter terug in de fistelopening en maak deze vast met een pleister. Dien geen sondevoeding of medicijnen meer toe via de teruggeplaatste katheter. Neem contact op. Hoe? Zie bij kopje contact om een nieuwe PEG-sonde te laten plaatsen of als uw thuisorganisatie de PEG-wissel doet, kunt u daar contact mee opnemen. Bij gebruik van de reserve PEG-sonde (dit is een PEG-sonde met een ballonnetje), is het van belang dat u een nieuwe reserve PEG-sonde bestelt via uw facilitair bedrijf, zodat u weer een reserve PEG-sonde heeft.  Geen reserve katheter of de oude PEG-sonde kan niet terug geplaatst worden? Neem direct contact op. Zie kopje contact.

Het dompelen/draaien van de PEG-sonde gaat moeilijk of lukt niet meer. Is de PEG-sonde te weinig gedompeld en/of gedraaid?  Is er aan de PEG-sonde getrokken waardoor de interne fixatieschijf van de PEG-sonde in het fistelkanaal zit; dit is erg pijnlijk. Zit de PEG-sonde te strak om het fistelkanaal? Probeer de PEG-sonde met behulp van wat gelei te dompelen/te draaien. Als dit niet helpt, neem contact op. Zie kopje contact. Vanaf dat moment niet meer eten en of drinken. Want mogelijk is de interne fixatieschijf in het maag/darmslijmvlies ingegroeid (Burried Bumper).

Neem verder nog contact op als;  er na een à twee weken nog vocht of voedsel uit de fistelopening komt en de gegeven adviezen niet helpen. Bij koorts of toenemende buikpijn neem dan direct contact op.

Voeding

U ontvangt een individueel voedingsadvies van de diëtiste, afgestemd op uw situatie. Als er al een schema bestaat voor het geven van sondevoeding, dan blijft dit zoveel mogelijk gehandhaafd. Tevens vraagt de diëtist, bij een facilitair bedrijf, de benodigdheden en de sondevoeding voor in de thuissituatie aan. Ook zorgt de diëtiste voor een machtiging voor uw zorgverzekeraar. Indien nodig regelt de transferverpleegkundige de thuiszorg voor de verzorging van de PEG-sonde, het geven van de sondevoeding en/of de instructie voor de bediening van de pomp.

Belangrijke punten bij het geven van voeding

Hygiëne is zeer belangrijk. Zet alle benodigde materialen klaar en ga altijd zo hygiënisch mogelijk te werk. Was uw handen met zeep en water en droog ze af met een schone handdoek.

Gebruik van voeding

Gesloten verpakkingen sondevoeding kunnen op kamertemperatuur bewaard worden. Bewaar opengemaakte verpakkingen sondevoeding maximaal 24 uur afgesloten in de koelkast. Schud de sondevoeding voor gebruik. Geef de sondevoeding op kamertemperatuur, want dat wordt beter verdragen dan koude sondevoeding. Let tenslotte op de houdbaarheidsdatum en maak eerst de oude voorraad op. Als u voor het geven van sondevoeding een toedieningssysteem of een pompset gebruikt, moet u die elke 72 uur vervangen.

Als u naast de sondevoeding nog gewoon kan of mag eten; mijdt zuurhoudende vloeistoffen, met name vruchtenthee of vruchtensappen in combinatie met sondevoeding. Deze kunnen namelijk klontering van voedingsbestanddelen veroorzaken.

Verwijderen van de PEG-sonde

Als u weer voldoende kunt eten en drinken, mag de PEG-sonde worden verwijderd. De fistel sluit zichzelf binnen een paar dagen. Maar de eerste PEG-sonde moet wel langer dan vier weken geleden geplaatst zijn,  voordat deze verwijderd kan worden, want anders kan er een lekkage tussen de buik- en maagwand ontstaan.

Als de PEG-sonde verwijderd mag worden, mag u zes uur voor het verwijderen niets meer eten of drinken (dus ook geen sondevoeding meer).

Als na vier uur geen vocht/voedsel uit de fistel komt, mag u voorzichtig wat water drinken. Komt er na het water drinken geen vocht uit de fistel, dan mag u weer gewoon eten. Bij twijfel of als er nog vocht uit de fistelopening komt, wacht tot de volgende dag en probeer dan opnieuw wat water te drinken.

Contact

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen of zijn er veranderingen in uw gezondheid opgetreden tussen het maken van de afspraak en het onderzoek, zoals het krijgen van een pacemaker of het starten met een bloedverdunner. Neem op werkdagen tussen 8.30 en 12.00 contact op met de Scopie Behandel Afdeling (SBA) via 088 125 5250. Ontstaan er vlak na het onderzoek onverhoopt problemen? Neem op werkdagen tussen 8.30-12.00 uur en 13.00-16.30 uur contact op met de Scopie Behandel Afdeling (SBA) via 088 125 52 50.

Voor vragen/problemen over de PEG-sonde zorg/sondevoeding, kunt u de MDL-verpleegkundige mailen via mdl.verpleegkundigen@adrz.nl. of neem op werkdagen (van maandag tot en met donderdag) tussen 8.00 en 17.00 contact op via 088 125 4495.

Als u de afdeling niet kunt bereiken kunt u bellen naar de Receptie van Adrz via 088 125 00 00.

Wilt u een afspraak annuleren of verzetten? Als de afspraak meer dan zeven dagen vooruit ligt. Neem dan contact op via het contactformulier. Deze wordt vaak dezelfde werkdag nog in behandeling genomen. Is de afspraak binnen zeven dagen? Bel dan op werkdagen tussen 8.30 en 12.00 uur en 13.00 en 16.30 uur naar de SBA via 088 125 5250. Annuleer minimaal 24 uur van tevoren, zodat we een andere patiënt kunnen helpen.